Prawo gospodarczeNadzorca układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym

11 lutego, 2021

Postępowanie restrukturyzacyjne – Uwagi wstępne

Każde postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone jest z udziałem podmiotu pozasądowego. W postępowaniu o zatwierdzenie układu, będącym najbardziej odformalizowanym, jest nim nadzorca układu. 

Podstawą jego działania jest umowa zawarta z dłużnikiem, która zgodnie z dominującym głosem doktryny, uznawana jest za umowę zlecenia, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, iż dłużnika i wybranego przez niego nadzorcę nie łączy stosunek równorzędności, czego potwierdzeniem jest zakres kompetencji kontrolnych przyznanych nadzorcy. Nadzorca układu musi pozostać w toku całej procedury restrukturyzacyjnej podmiotem niezależnym i bezstronnym. Poprzez opracowanie optymalnego dla dwóch stron porozumienia ma działać służąc interesom prawnym zarówno dłużnika jak i wierzycieli.

Osobom mającym objąć funkcję nadzorcy układu stawiane są pewne wymogi prawne. Najważniejszymi z nich jest posiadanie pełni zdolności do czynności prawnych, licencji doradcy restrukturyzacyjnego oraz polisy ubezpieczenia OC. Nadzorcą układu może zostać osoba fizyczna jak i spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają taką licencję. Ustawa – Prawo restrukturyzacyjne przewiduje szereg przesłanek negatywnych, których wystąpienie wyklucza możliwość objęcia stanowiska nadzorcy przez daną osobę. Są to między innymi różnego rodzaju stosunki prawne łączące potencjalnego nadzorcę z dłużnikiem bądź wierzycielem. Ich przykładami jest stosunek pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, zatrudnienia czy małżeństwa.

Przed przystąpieniem do wykonywania powierzonych zadań, nie później niż wraz z podjęciem pierwszej czynności przed sądem lub sędzią-komisarzem, nadzorca obowiązany jest złożyć do akt postępowania oświadczenie, że nie zachodzą wyżej wymienione przeszkody z art. 24 ust. 2 i 3 Ustawy – Prawo Restrukturyzacyjne oraz dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z pełnieniem funkcji.

 

Kompetencje nadzorcy postępowania układowego 

Zadaniem nadzorcy układu jest sprawowanie kontroli nad czynnościami dłużnika, których przedmiotem jest jego mienie oraz przedsiębiorstwo. W zakresie tych kompetencji mieści się m. in. badanie czy mienie dłużnika niestanowiące części przedsiębiorstwa, jest dostatecznie zabezpieczone przed zniszczeniem lub utratą. Nadzorca układu nie jest uprawniony do wykonywania zarządu majątkiem dłużnika, w tym również do wydawania dłużnikowi wiążących poleceń dotyczących sposobu rozporządzania nim. Większe uprawnienia zyskuje jednak z dniem zatwierdzenia układu, a do dnia uprawomocnienia się postanowienia na skutek przejęcia części kompetencji nadzorcy sądowego. Wówczas czynność prawna przekraczająca zwykły zarząd dokonana przez dłużnika bez zgody nadzorcy jest nieważna.

Nadzorca ponosi odpowiedzialność wobec dłużnika i wierzycieli za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków. Zakresem tej odpowiedzialności cywilnej objęte są zarówno działania jak i zaniechania, w tym również niedbałość w wykonywaniu czynności, do których realizacji są zobowiązani.

Przed opracowaniem planu restrukturyzacyjnego nadzorca powinien podjąć się rozwiązania kwestii najpilniejszych. Udział w restrukturyzacji podmiotu profesjonalnego jakim jest nadzorca układu pozwoli trafnie dobrać instrumenty naprawcze. Kolejnym zadaniem nadzorcy układu jest przygotowanie propozycji układowych, które powstać powinny w oparciu o faktyczną zdolność finansową dłużnika. Jak zgodnie wskazują ekonomiści całość nadwyżek nie powinna być przeznaczana w całości  na spłatę wierzycieli. Pewna ich część musi trafić do kieszeni dłużnika aby mógł on, odpowiednio zmotywowany, nadal walczyć o zwiększenie i pozyskanie nowych źródeł finansowania spłaty długów. Do obowiązków nadzorcy należy również sporządzenie spisu wierzytelności. Nadzorca dokonuje tego na podstawie udostępnionych mu ksiąg rachunkowych, innych dokumentów dłużnika, wpisów w księgach wieczystych oraz rejestrach. Nadzorca pomaga również dłużnikowi w zbieraniu podpisów wierzycieli. 

Sprawozdanie o możliwości wykonania układu złożone przez nadzorcę stanowi załącznik do wniosku o stwierdzenie zawarcia układu. 

Dodatkowo, ustawa przewiduje również obowiązek informacyjny wobec wierzycieli. Nadzorca układu udziela bowiem wierzycielowi na jego żądanie informacji o sytuacji majątkowej dłużnika i możliwości wykonania układu w zakresie, który jest potrzebny do podjęcia racjonalnej ekonomicznie decyzji o głosowaniu za albo przeciw układowi. Niewątpliwie podzielenie się tą wiedzą stanowi niezastąpioną, profesjonalną pomoc w ocenie rzetelności propozycji dłużnika.

Nadzorca układu obowiązany jest zweryfikować podstawy prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego. W przypadku stwierdzenia, że suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem nadzorca musi w trybie pilnym poinformować dłużnika na piśmie o niemożności zawarcia układu.

 

Udział nadzorcy układu w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym, wprowadzonym tzw. Tarczą 4.0

Udział nadzorcy układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym przewiduje uchwalona niedawno tzw. Tarcza 4.0. Na mocy jej postanowień wprowadzono uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym rola doradcy restrukturyzacyjnego jest większa aniżeli w postępowaniu o zatwierdzenie układu uregulowanym w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo Restrukturyzacyjne. Przejawia się to w obowiązku uzyskania zgody nadzorcy układu na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Zgoda ta może zostać udzielona również po dokonaniu czynności, w terminie trzydziestu dni od dnia jej dokonania. Czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu dokonana bez wymaganej zgody jest nieważna.

 

Przypadki terminujące pracę nadzorcy układu

Umowa zawarta z nadzorcą układu wygasa w przypadku cofnięcia lub zawieszenia praw wynikających z licencji doradcy restrukturyzacyjnego oraz w przypadku śmierci nadzorcy układu lub utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych oraz gdy w terminie dwóch tygodni od dnia jej zawarcia nadzorca układu nie zawrze umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Ustanowienie takiego skutku w przypadku wystąpienia ww. powodów zapewnia  bezpieczeństwo procesu restrukturyzacji. Wygaśnięcie umowy powoduje również uprawomocnienie się postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu. 

Bez nadzorcy układu niemożliwe jest przeprowadzenie postępowania, dlatego też dłużnik musi niezwłocznie zawrzeć nową umowę z osobą spełniającą wymogi, o których mowa w art. 24, w celu dalszego pełnienia funkcji nadzorcy układu.

 

Zapraszamy również do zapoznania się z artykułem Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych zgodnie z Prawem restrukturyzacyjnym i tzw. tarczą 4.0, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — wady i zalety

Gromala-Górnik i Wędrzyk
ul. Zabłocie 19/25, 30-549 Kraków

Patrycja Gromala

Przemysław Wędrzyk

Konsultacja

Copyright © 2022 by Gromala-Górnik i Wędrzyk Kancelaria Radców Prawnych. Stworzone przez Web Falcon