Prawo cywilnePrzedawnienie odszkodowania za błąd medyczny

11 lutego, 2021

Sprawy dotyczące naszego zdrowia lub zdrowia naszych bliskich są dla nas szczególnie ważne, ale jednocześnie bardzo drażliwe. Na pierwszym miejscu zawsze stawiamy zdrowie i stan pacjenta, pozostawiając aspekty prawne na dalszym planie, w wyniku czego dojść może do zbyt długiej bezczynności skutkującej przedawnieniem przysługujących roszczeń.

 

Błąd medyczny – definicja

W pierwszej kolejności należy zdefiniować, czym dokładnie jest błąd medyczny w prawie medycznym. Nie jest to zagadnienie całkowicie bezsporne, ponieważ istnieją różne wyjaśnienia tego terminu. J.Ziółkowska określa błąd medyczny, jako „postępowanie osoby wykonującej zawód medyczny niezgodnie z zasadami wiedzy medycznej, niedołożenie przez nią należytej staranności czy też przekroczenie swoich kompetencji”. Zgodnie z tą definicją, możemy wywnioskować, że za owy błąd odpowiadają nie tylko lekarze, ale również inne podmioty pracujące w sektorze zdrowotnym takie jak na przykład pielęgniarka, położna czy fizjoterapeuta. Mając to na uwadze należy uznać to określenie za bardziej prawidłowe od dość popularnego zwrotu „błąd lekarski”. Błąd medyczny należy odróżnić od niepowodzenia lekarskiego, które charakteryzuje się tym, że pomimo prawidłowego leczenia doszło do pogorszenia stanu pacjenta.

 

Przysługujące roszczenia tytułu błędu medycznego

Z tytułu błędu medycznego pokrzywdzonemu lub innej osobie uprawnionej mogą przysługiwać dwa rodzaje roszczeń: zadośćuczynienie i odszkodowanie. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę może zostać zasądzone w momencie, gdy czyn będący błędem medycznym stanowi również czyn zabroniony w rozumieniu prawa karnego. Sąd karny może również zasądzić odszkodowanie, stosując wówczas przepisy prawa cywilnego, polegające na nałożeniu obowiązku naprawienia w całości lub części wyrządzonej szkody. W postępowaniu karnym stosuje się przepisy o przedawnieniu znajdujące się w ustawie karnej. Terminy zależą tutaj od rodzaju popełnionego czynu i jego karalności. Im wyższa sankcja jest przewidziana, tym dłuższy będzie okres przedawnienia. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu popełnienia przestępstwa lub od nastąpienia skutku, jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od jego nastąpienia. Warto pamiętać o pewnych wyjątkach. Jednym z nich może być przypadek wyrządzenia szkody na rzecz małoletniego, w postaci występku, przeciwko życiu lub zdrowiu, kiedy to przedawnienie karalności nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30 roku życia, co może znacznie wydłużyć okres przedawnienia nawet do kilkudziesięciu lat.

 

Termin przedawnienia błędu medycznego

Kodeks karny poprzez art. 46 paragraf trzeci odsyła osobę zainteresowaną, otrzymaniem niezaspokojonej w procesie karnym części roszczenia, do dochodzenia jej w drodze postępowania cywilnego. Oczywiście wszcząć postępowanie cywilne o pełne odszkodowanie może również osoba pokrzywdzona lub inna osoba do tego uprawniona, jeżeli sąd karny nie wydał wyroku w sprawie, np. ze względu na brak przestępnego charakteru czynu osoby, która popełniła błąd medyczny. Zgodnie z częścią ogólną kodeksu cywilnego, dla niewłaściwego lub nienależycie wykonanego zobowiązania termin przedawnienia wynosi 6 lat. Jednakże, kiedy mówimy o pokrzywdzonym, któremu została wyrządzona konkretna szkoda terminy reguluje art. 4421 kodeksu cywilnego. Wskazuje on, że roszczenie o odszkodowanie przedawnia się w ciągu trzech lat od momentu, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł dowiedzieć się o szkodzie oraz o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od wystąpienia zdarzenia chyba, że szkodę wyrządzono na osobie. Warto zwrócić uwagę na fakt, że błąd medyczny nie zawsze jest zrozumiały i dostrzegalny przez osoby niezajmujące się medycyną zawodowo. Często ujawnia się on dopiero po szeregu skomplikowanych badań, jako rezultat konsultacji z innym specjalistami. Rozpoczęcie biegu terminu dopiero po dowiedzeniu się przez pokrzywdzonego, że błąd faktycznie popełniono i kto go popełnił, sprzyja prawom pacjenta. W wypadku, kiedy szkoda wynikła ze zbrodni lub występku termin przedawnienia zwiększa się do lat 20, ale nie ma w tej sytuacji znaczenia, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Odmiennie do prawa karnego uregulowana została kwestia małoletnich. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej może kończyć się najwcześniej wraz z upływem dwóch lat od ukończenia przez nią pełnoletniości, a nie jak w ustawie karnej trzydziestego roku życia.

Z reguły upływ terminów przedawnienia zamyka drogę do dochodzenia do roszczeń. Istnieją nieliczne sytuacje, w których pomimo niedotrzymania terminów można będzie dochodzić odszkodowania. Błąd medyczny jest jedną z tych specyficznych sytuacji, co potwierdza wyrok sądu apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 maja 2015 (I ACa 204/15), kiedy to orzeczono, że można dochodzić odszkodowania (bądź też zadośćuczynienia) w sprawie, w której popełniono błąd medyczny, jeśli zastosowanie znajdzie również art. 5 k.c. Bezdyskusyjnie są to jedynie sytuacje wyjątkowe i uznaniowe, dlatego tak ważne jest pamiętanie o tych terminach, które zostały przewidziane za wystarczająco długie przez ustawodawcę.  

Literatura:

    1. Sadowska Monika, Zapobieganie błędom medycznym WKP 2019 
    2. Uzasadnienie do wyroku I AC 809/18 Początek biegu terminu przedawnienia przy szkodzie związanej z błędem medycznym
    3. Uzasadnienie wyroku I ACa 204/15
    4. Artykuł Przedawnienie roszczeń z tytułu błędów medycznych https://codex.org.pl/porady/pozostale/przedawnienie-roszczen-z-tytulu-bledow-medycznych/

Zapraszamy również do zapoznania się z artykułem: Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — wady i zalety

Gromala-Górnik i Wędrzyk
ul. Zabłocie 19/25, 30-549 Kraków

Patrycja Gromala

Przemysław Wędrzyk

Konsultacja

Copyright © 2022 by Gromala-Górnik i Wędrzyk Kancelaria Radców Prawnych. Stworzone przez Web Falcon