1. Zagadnienia ogólne
Przedmiotem postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami a w przypadku postępowania sanacyjnego również przeprowadzenie działań sanacyjnych. Procedura ta pozwala uniknąć ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji przy jednoczesnym zabezpieczeniu prawi i interesów wierzycieli. Wyposażenie dłużnika w takie instrumenty prawne ma niewątpliwie duże znaczenie społeczne i gospodarcze. Przyczynia się bowiem do utrzymania wielu miejsc pracy oraz dalszego rozwoju inwestycyjnego firm.
Podmiotem mogącym skorzystać z ww. formy stabilizacji sytuacji finansowej jest dłużnik niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Z kolei przez pojęcie dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
2. Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych przewidzianych w Ustawie Prawo Restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 roku
Ustawa Prawo Restrukturyzacyjne wprowadziła cztery typy postępowań restrukturyzacyjnych (wymienione poniżej). Katalog ten jest zamknięty. Przesłanką ograniczającą wybór jednego z nich jest wielkość wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem w stosunku do ogółu wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Ustawodawca zróżnicował poszczególne rodzaje postępowań pod względem zakresu ochrony przyznanej dłużnikowi oraz przyjętego sposobu zarządzania jego majątkiem.
1. Postępowanie o zatwierdzenie układu
Stanowi najbardziej odformalizowany rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego. Na etapie pozasądowym wierzyciele głosują nad propozycjami układowymi sporządzonymi przez dłużnika. Natomiast etap sądowy obejmuje jedynie złożenie gotowego już układu wraz z wnioskiem o jego zatwierdzenie przez sąd. Warto jednak zaznaczyć, że czynności przedsądowe (tj. opracowanie propozycji układowych oraz zebranie głosów) wykonuje za dłużnika, powołany na mocy umowy, nadzorca układu, który gwarantuje dopełnienie wyżej wymienionych obowiązków w sposób profesjonalny. Podstawowym wymogiem ustawowym umożliwiającym wybór tego rodzaju postępowania jest nieprzekroczenie przez wierzytelności sporne uprawniające do głosowania nad układem 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
2. Przyspieszone postępowanie układowe
Jak sama nazwa wskazuje, celem wprowadzenia takiego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego jest przyspieszenie procesu restrukturyzacji. Zakreślone stosunkowo krótkie terminy instrukcyjne dla sądu – 1 tydzień – na rozpoznanie wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania oraz 2 tygodnie od jego otwarcia dla nadzorcy sądowego w celu złożenia kompletu dokumentacji, mają umożliwić przeprowadzenie tego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego w terminie od 2 do 4 miesięcy24. Proces sporządzania i zatwierdzania spisu wierzytelności odbywa się w sposób uproszczony, ze szkodą na rzecz wierzycieli, których aktywność została znacznie ograniczona. Nie mają oni bowiem możliwości wniesienia sprzeciwu na ewentualną niezgodność treści spisu wierzytelności z rzeczywistym stanem rzeczy. Wniosek inicjujący przyspieszone postępowanie układowe sąd rozpatruje na posiedzeniu niejawnym wyłącznie na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku. Przyspieszone postępowanie układowe może być prowadzone jedynie w przypadku gdy 85% sumy wierzytelności przysługujących wierzycielom jest bezsporny.
3. Postępowanie układowe
Procedura sporządzania i zatwierdzania spisu wierzytelności jest dłuższa i bardziej sformalizowana niż w przypadku przyspieszonego postępowania układowego. Przyczyn tej różnicy należy doszukiwać się w konieczności rozpoznania sprzeciwów wnoszonych do listy wierzytelności. Postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Aby mogło być prowadzone suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem musi przekroczyć 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. To zasadnicza przesłanka odróżniająca ten typ postępowania od dwóch wyżej już opisanych.
4. Postępowanie sanacyjne
Postępowanie sanacyjne umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Zgodnie z ustawą2, działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją. Ustawową zasadą w przypadku tego rodzaju postępowania jest utrata zarządu własnego nad przedsiębiorstwem i oddanie jej w ręce wybranego przez sąd zarządcy. Przeprowadzane jest w przypadku zaistnienia potrzeby dogłębnej i kompleksowej restrukturyzacji podmiotu dłużnego.
3. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne wprowadzone tzw. tarczą 4.0
Ma stanowić remedium na kłopoty finansowe wywołane ograniczeniami wolności prowadzenia działalności gospodarczej wprowadzonymi na skutek ogłoszenia stanu epidemii. Jest nowym narzędziem restrukturyzacji długów zarówno prywatnoprawnych jaki i publicznoprawnych. Od postępowań uregulowanych w Ustawie Prawo Restrukturyzacyjne różni się szybkością i ekonomiką. Zgodnie z założeniami ustawodawcy postępowanie będzie trwało zaledwie 4 miesiące. Na okres 4 miesięcy od opublikowania obwieszczenia o rozpoczęciu postępowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym dłużnik uzyskuje czasową ochronę przed egzekucją oraz wypowiedzeniem najważniejszych umów (np. umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika, umowy kredytu, leasingu czy ubezpieczeń majątkowych).
Prowadzi je wybrany przez dłużnika doradca restrukturyzacyjny. Rolą sądu jest jedynie zatwierdzenie wniesionego wniosku.
Niewątpliwie najciekawszym rozwiązaniem, wprowadzonym na mocy tzw. tarczy 4.0, jest możliwość zdalnego przeprowadzenia zgromadzenia wierzycieli.
Źródła :
Ustawa Prawo Restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 roku
Kwiatkowski Dariusz, Kosmal Robert, Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz
1 Uzasadnienie projektu p.r., s. 52
2 Ustawa Prawo Restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 roku
Zapraszamy również do zapoznania się z innymi naszymi artykułami: Prawo budowlane – czego dotyczy i jakie kwestie reguluje?, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — wady i zalety