Wartość przedmiotu sporu KPC – sprawy majątkowe
Nie ulega wątpliwości, że umiejętność toczenia sporów przed sądem jest niezwykle ważna w dzisiejszym świecie. Dotyczy to w szczególności osób, których działalność znajduje się w zakresie prawa gospodarczego. W celu uzyskania swobody poruszania się w tej dziedzinie konieczne jest opanowanie znajomości podstawowych zagadnień związanych z procesem cywilnym. Jedną z fundamentalnych kwestii jest umiejętność obliczenia wartości przedmiotu sporu. Należy podkreślić, że obowiązek dokonania tej operacji w sprawach majątkowych spoczywa każdorazowo na powodzie. Przed dogłębnym przedstawieniem znaczenia tej instytucji dla postępowania cywilnego, należy najpierw wyjaśnić w sposób zwięzły istotę tego zagadnienia.
Czym jest wartość przedmiotu sporu?
Definicja wartości przedmiotu sporu została przedstawiona w art.19 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Zgodnie z jego treścią pojęcie to oznacza kwotę pieniężną, która została wskazana w piśmie procesowym inicjującym postępowanie sądowe w sprawie o roszczenie majątkowe, w szczególności pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu. Jest to zatem wartość dochodzonego w procesie roszczenia. W orzecznictwie podkreśla się, że roszczenie nie musi mieć charakteru pieniężnego, czyli takiego, które jest wyrażone w pieniądzu. Koniecznym jest jednak, aby sprawa miała charakter majątkowy, co oznacza że musi ona zmierzać do realizacji prawa lub uprawnienia, które ma bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron. Oznacza to, że zasadnicze znaczenie ma przedmiotu sporu, którego dotyczy sprawa.
Znaczenie wartości przedmiotu sporu
Wartość przedmiotu sporu ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego sporządzenia pozwu inicjującego postępowanie przed sądem. Na mocy art. 126 1 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego obowiązek jego obliczenia został nałożony na każdą osobę, która występuje w procesie cywilnym w roli powoda, jeżeli od wartości tej zależy właściwość sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sporu nie jest oznaczona kwota pieniężna. Zgodnie z treścią art. 187 § 1 pkt. 1 brak wskazania w pozwie wartości przedmiotu sporu stanowi brak formalny, który uniemożliwia nadanie biegu sprawie. Zgodnie z treścią art. 126 1 § 3 wartość powinna zostać podana w złotówkach, zaokrąglając w górę do pełnego złotego. Należy jednak zauważyć, że jeżeli powód dochodzi zapłaty konkretnej kwoty pieniężnej, to nie jest konieczne określenie przez niego wartości przedmiotu sporu. W tym przypadku bowiem stanowi ją dochodzona kwota pieniężna.
Ponadto, prawidłowe określenie wartości przedmiotu sporu ma znaczenie w odniesieniu do samego toku procesu sądowego. W zależności od jego wartości sprawa może być rozpoznawana w pierwszej instancji w sądzie rejonowym lub okręgowym. Zgodnie z treścią art. 17 pkt. 4, w przypadku gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 000 złotych, sądem właściwym do rozpatrzenia sprawy jest sąd okręgowy. Wartość przedmiotu sporu wpływa również na wysokość opłat procesowych, do których zobowiązany jest podmiot inicjujący spór.
Instrukcję co do tego, w jaki sposób należy obliczyć prawidłową wartość przedmiotu sporu, zapewnia Kodeks Postępowania Cywilnego w art. 20 – 26.
Sposób obliczenia wartości przedmiotu sporu
Dla wskazania wartości przedmiotu sporu istotny jest moment zainicjowania procesu, a więc moment złożenia pozwu. Zgodnie z treścią art. 20 Kodeksu Postępowania Cywilnego nie zalicza się do niego odsetek, pożytków i kosztów, które są żądane obok roszczenia głównego. Należy jednak podkreślić, że nie dotyczy to sytuacji, w której obok roszczenia głównego powód domaga się również skapitalizowanych odsetek. W takim przypadku, w celu uzyskania prawidłowej wartości przedmiotu sporu, należy zsumować roszczenie główne z odsetkami skapitalizowanymi. Ponadto, odsetki lub pożytki mogą również stanowić świadczenie główne. W takim przypadku ich wartość jest liczona jako wartości przedmiotu sporu.
W przypadku świadczeń powtarzających się obliczenie wartości przedmiotu sporu powinno zostać wykonane zgodnie z treścią art. 22 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Stanowi on, że wartość przedmiotu sporu to suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok to za cały czas ich trwania.
Jeżeli spór dotyczy spraw takich jak istnienie, unieważnienie lub rozwiązanie umowy najmu lub dzierżawy, o wydanie lub odebranie przedmiotu najmu lub dzierżawy, wartość przedmiotu sporu przy umowach zawartych na czas oznaczony stanowi suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż rok. Przy umowach zawartych na czas nieokreślony, jest to suma czynszu za okres trzech miesięcy.
W przypadku roszczeń wynikających ze stosunków pracy ustawodawca przewidział podobne rozwiązanie do tego, które stosuje się przy najmie. Zgodnie z treścią art. 231 Kodeksu Postępowania Cywilnego wartość przedmiotu sporu w sprawach dotyczących umów zawartych na czas oznaczony będzie stanowiła suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a w przypadku umów na czas nieokreślony za okres jednego roku.
Sprawdzenie wartości przedmiotu sporu
Ustalona przez powoda wartość przedmiotu sporu może zostać sprawdzona przez sąd, a także może on przeprowadzić w tym celu dochodzenie. W przypadku, gdy pozew został już doręczony, sprawdzenie może zostać przeprowadzone jedynie na zarzut pozwanego. Jeżeli wartość przedmiotu sporu nie została sprawdzona przez sąd, a także nie doszło do jej zakwestionowania przez pozwanego, to pozostaje ona niezmieniona aż do zakończenia postępowania.
W celu poszerzenia wiedzy na temat wartości przedmiotu sporu, Kodeksu Postępowania Cywilnego oraz Prawa gospodarczego, Prawa Cywilnego czy innych zagadnień z dziedziny prawa zapraszamy do konsultacji ze specjalistami, radcami prawnymi w naszej kancelarii w Krakowie Gromala-Górnik & Wędrzyk.